Stampa

Treulababbu. Sas resones de sos pipios

Su traballu de unu artista/artesanu. A incuru de Tore Cubeddu

Simone ContuSimone Contu est unu de cussos professionistas chi cando dd'atòbias cumprendes duas cosas: sa prima chi cumprendet de sa matèria de su traballu sou, sa segunda chi cumprendet de sa vida. Treulababbu est unu film de importu in s'istòria de sa tzinematografia sarda.

Est unu fim bellu, prenu de ispantu, unu contu contadu cun arte. Ma pentzende a s'istòria produtiva chi at tentu in su matessi tempus mi benit a conca ca no est possìbile a èssere tzegos a su puntu de non cumprèndere cantu diat a èssere de importu pro sa cultura nostra a sustènnere sos contos chi nos contant sa terra e s'identidade. "Treulababbu" faghet fintzas de prus, non solu nos torrat s'immàgine de su logu in ue bivimus, ma in prus si ddu mustrat fraighende unu tempus benidore, chi est imbisione e profetzia. A ddi fàghere custas preguntas est istadu unu praghere mannu ca fia seguru de tènnere in càmbiu sabiesa e cumpetèntzia.

''Treulababbu'' di Simone Contu"Treulababbu" est bessidu in sas salas de sos tzìnemas sardos su beranu passadu, a pustis de una istòria produtiva longa e treulada a beru. Cale est in fines su bilàntziu de custu primu fim tou?
Su bilànciu es bonu, seguramenti. Creu chi siat difìcili meda su de a fai cumprèndiriri a chini nos castiat dae foras e ita bolit nai "dificultadi economica" in campu cinematogràficu. Mansimu candu sa parti manna de sa genti est cumbinta ca ses fendu una cosa toga e ti pagant po fai s'artista e non po trabalgiai. Ma su treulu est mannu, creimì! Film fatu a sa sola a beru est Treulababbu, chena de dinai regionali, cun sa passièntzia cònchina de pinnigai a pari bintises cumunus e tres provìncias, totu a iscola iscola, partendu cun is ripresas chena de tènniri fundus segurus, cun delìberas su prus impromintas e non determinadas. Ma candu ses tres annus gherrendu po ti ddas fai iscriri e a pustis po ti ddas fai licuidai, a coa non ti nde sbatit nudda, ndi fais bènniri sa genti, sterris e giras su film!
Custu est "Treulababbu"!! Notis de sonnu segadas, una coja rinviada, su contu currenti torrau a nudda, stògumu agedu e salias longas! Cun su spetu forti de biri sa lugi! Una lugigedda debili mancai, ca su film non est chi apat tentu furtuna manna. Perou apu tacheddau sa còrria de su tempus benidori, custu giai.... "Treulababbu" m'at batiu unu agenti chi mi rapresentat in Roma e m'at afortiau po su contu nou chi soi sterrendu.

Simone ContuCustu film contat sos pipios, sas “resones insoro” e in tames imparat a sos mannos, ponende in campu contos e paristòrias sena tempus chi intrant a fundu in sas raighinas de sa Sardigna. Cantu podet èssere profetosu pro su tzìnema sardu su recuperu de sos archètipos narrativos de sa traditzione.
Cuberai su connotu in is contus de cinema no est atividadi filològica, ca non seus fendu unu museu. Est unu tratu de sa poètica e de sa sensibilidadi de chini contat. Su fundamentu poèticu, cudda cosa chi lassat unu tratu in sa mirada, chi ti cunferit arrampili. Bolendu cicai unu cunfrontu chi nos torrit su sensu de su chi soi nendu, mi benit a conca su valori de sa bio-diversidadi in natura: cantu prus castas de froris, erbas, matas e veras s'agatant tanti prus sa natura est errica; sa diversidadi e sa diferèntzia funt arraìgini e fundamentu de su misteru de sa vida; chi non si càmbiat, su sàmbini si pùrdiat e su patrimoniu geneticu si ndi spèrdit. Oici est peri po is culturas de is òminis chi bivint in custu mundu. S'errichesa e su mantenimentu de custas diferèntzias in sa forma (sonu, figura e totu cantu) e in sa sustàntzia de is culturas est sa sola garantzia de una comunidadi umana prus errica e coloria in is modus de castiai sa vida e dda rapresentai. E candu contas a beru de su connotu manìgias sonus e coloris de sa cultura tua, ma su messàgiu, su fundamentu de su contai est universali e lompit a totus!

Contu sul setSu film est casi totu in limba sarda. Pipios e mannos faeddant in sardu, comente chi in sa sotziedade nostra su sardu bi siet ancora cada die e in cada logu. Est emblemàtica in sa prima parte de su film, s'iscena in ue su mastru in bisione biet a su fìgiu faeddende in italianu e dae sas trumbas intendet sa frase “tutti parlano in italiano”. Cale podet essere su benidore de su cinema in limba sarda si custa timoria si mudat in realidade?
Is sonus de sa limba nostra nisciuna atra si ddus at a pòdiri torrai. Is sonus de is variantis sardas funt e ant a essi solu custas e nisciuna atra limba ddus at a pòdiri pesai. Unu mundu chena limba sarda est unu mundu chi sonat prus pagu. E oici est po cali e chi si siat limba chi si morit in su mundu. Narat unu linguista de importu ca dogna ia chi in su mundu si morit una limba, in su celu si morit unu steddu. E su celu de is òminis lugit prus pagu..... Apu manigiau sa limba sarda po una scelta prus de polìtica linguìstica e non feti de poètica narrativa, po amostai e dimostrai ca tenit fortza, incantu, lebiesa e donu de tocai su coru a cali e chi si siat òmini, sardu o istràngiu.
In su film medas chistionant in italianu: custu est su tratu socio-linguìsticu de Sardigna a tempus de oi. Chi ddu boleus iscriri de atra manera: medas non connoscint su sardu a tempus de oi. Seus perdendu unu patrimòniu mannu, e chi nci perdeus sa limba su cinema sardu perdit una gherra manna. Chini creit in custu valori no dda depit biviri che una ossessioni, una muida, ma depit cicai de binci sa gherra culturali in cali si siat modu. Chi una dì sa limba sarda at a essi pèrdia de su totu, is òminis chi bivint in custa terra ant a sighiri a fai cinema, mancai in limba sarda, ma su pubblicu at a andai a cìnema comenti oi iat a andai po biri unu flm chistionau in latinu.

Simone ContuTue ses regista ma fintzas tècnicu de su tzìnema, as traballadu e traballas in produtziones mannas puru, dae sa Rai fintzas a sos ùrtimos fatos in Sardignas comente "Bellas mariposas", "L'Arbitro" e fintzas su de Papaleo comente segretàriu o ispetore de produtzione. Dae foras su chi si biet e si connoschent sunt sos atores, su regista e pagas bortas fintzas chie at iscritu su film. Ma cantu sunt de importu sos traballos chi pagu si connoschent in su tzìnema e cantas oportunidades de traballu bi podent èssere pro chie sèberat de si ispetzializare in custos mestieris?
Su cinema, candu est industria, assimbìlgiat a unu machinàriu cumplessu, a unu cantieri mannu, a unu fromigàrgiu a cantu medas funt is ingranàgius chi movint is orrodas e donant vida a s'incantu. S'idea tenit purpa e ossu! E chi s'incantu lugit in s'ogu de su maistu e gratzias a sa manu de tècnicus e collaboradoris chi ddu pesant e ddi donant vida. Dognunu, in custu formigàrgiu mannu, cunferit, po su chi ddi spetat, corpus e anima a su progetu: in is cumponentis prus artìsticas e narrativas ma peri in cuddas atividadis logìsticas e organizativas chi funt is cambas de s'ala artìstica de sa troupe. Su cìnema est indùstria e podit fai nùmurus de arrespetu mannu, candu es sustènniu de una bona polìtica industriali, e in virtudi de custus nùmurus funt bonas is pagas e dignitosas in tutelas de su cuntratu nazionali de settori.

''Treulababbu'' di Simone ContuTue ses unu de sos rapresentantes de Moviementu. Sas chi seis faghende est una gherra manna pro su reconnoschimentu de custu setore. Ite cheret nàrrere ca est una “industria sostenibile”?
Ca est industria chi non tenit abbisòngiu de avelenai su logu e cumpromìtiri s'ambienti po fàiri errichesa. Ca tenit interessu a tutelai su paesàgiu, ca non tenit abisòngiu de fai fàbricas a nou, ca no incuinat. De chi nou invcias de essi "la fabbrica dei sogni" iat a essi "la fabbrica degli incubi"!

GALLERIA FOTOGRAFICA

23 ottobre 2013