''Sos mortos de Alos'' de Daniele Atzeni
de Tore Cubeddu
Sos mortos de Alos est de seguru unu de sos film prus interessantes de sos ùrtimos annos, non solu in Sardigna. Custa pellìcula, chi durat pagu prus de mesora, ponet paris duos elementos chi in s'idea podent èssere cunsiderados contràrios s'unu a s'àteru: su documentàriu e sa fiction, e los intritzat pro nde fàghere un'àtera cosa chi est a mesu tretu intro de sa fantasia e su mundu connotu.
Sa proietzione istòrica càstiat a su passadu, torrende a nos contare, cun sos ogros de oe, s'istòria nostra etotu, ma ponendela in s'òtica de sa possibilidade “E si fiat andada in un'àtera manera?”
Sos mortos de Alos est su contu de Antoni Gairo, ùnicu a èssere abarradu biu a pustis de unu disastru ambientale causadu de una fàbrica chìmica in su coro de sa Sardigna, in sa bidda de Alos.
Su contu sou partit dae tesu, torrat a comente biviamus, a su connotu sardu preindustriale e comente acuntesset in sos film chi ispòddiant una istrutura narrativa articulada, lompet a su primu turning point de importu: sos aloesos ant lassadu su chi fiant pro bìvere segunde àteras règulas, lompet sa fàbrica, mudat totu. Paret chi sa vida de sos aloesos càmbiet in mègius ma no est gasi e in custa manera si lompet a su segundu turning point, perfetu, in sa linea narrativa de su film, cun su disastru chi sa sorte aiat cumandadu.
In custu film, contadu dae sa boghe profunda de Giovanni Carroni, bessint a pìgiu temas de importu mannu chi torrant pònnere in sa mesa problemàticas chi sos sardos non sunt resultados a resòlvere mai. Pro primu su fatalismu, sa sensatzione de su prus de sos sardos chi sa vida tèngiat un'àndala sua, comente unu frùmene chi nche tragat totu e in ue s'òmine non podet fàghere àteru de si fàghere portare dae sa currente.
S'àtera chistione pertocat s'àmbiente, su sèberu fatu dae sa classe dirigente sarda de issaras de nche fàghere ruere “pro fatalidade” s'indùstria chìmica in conca a pastores e messajos, bendendesila comente modernidade, progressu, isvilupu. Torrat su tema de s'abbandonu de su destinu assignadu, chi agatamus finas in sos libros e sos film de Gavino Ledda e de su disprètziu de su chi ischimus e chi nos apartenet. Custu film est comente una letzione de vida, unu isprigu, unu ammonimentu. Non podet mancare in sa videoteca nostra e comente pro àteras pellìculas chi apo numenadu diat a èssere profetosu a lu mustrare in sas iscolas.
29 dicembre 2014